Okan Üniversitesi Hastanesi Nöroloji Uzmanı Doç. Dr. Nihal Işık,
beyin sağlığını korumak ve beynimizi genç tutmak için herkesin kolaylıkla
uygulayabileceği ve sağlıklı bir gelecek için önemli bilgiler veriyor:
1-Egzersiz- Spor
Beyin sağlığı beden sağlığı ile birlikte gider. Hayatları
boyunca düzenli spor yapan insanların 70-80’li yaşlarda daha berrak bir beyne
sahip oldukları bilinmektedir. Bu olumlu etki nasıl olur? Akciğerler daha
sağlıklıdır, şeker hastalığı, yüksek tansiyon, yüksek kolesterol ve felç gibi
beyni olumsuz etkileyen hastalıklar daha az görülür. Uyku düzenini sağlar,
kendine güveni arttırır. Ayrıca beyin hücrelerinin korunmasında etkili olan
“nörotrofin” adlı madde daha çok salgılanmaktadır.
Ne Kadar Egzersiz?
Egzersiz ağır değil ama düzenli olmalı. Her gün yarım saat
yürümek, olanak varsa evde egzersiz yapmak, bahçe ile uğraşmak, yüzmek gibi.
Zaman sorunu varsa günlük aktiviteler içinde fiziksel aktivite sağlanmalı.
Örneğin yürüme mesafelerinde araba kullanmamak, uzak yere park etmek, asansör
yerine merdiven kullanmak…
2- Zihin Egzersizleri
Yaşlı kişilerde sağlıklı bir beynin en önemli
destekleyicilerinden birinin eğitim düzeyi olduğu gösterilmiştir. Yaşam boyu
beyni aktif tutmanın, zihinsel gerilemeyi azalttığı gösterilmiştir. Bu tür
aktiviteler sağlıklı beyin hücrelerinin gelişimini ve hücrelerin birbiriyle
iletişimini arttırarak, hasara karşı bir yedekleme sistemi geliştirmektedir.
Ne Tür Egzersiz?
Düzenli ve sık yapılabilecek, sıkmayacak ve yeni bilgileri
öğrenmeyi içeren, sürekli aynı şeyleri tekrarlamaya dayanmayan aktiviteler
olmalı. Örneğin kitap okuma,bir konuyu tartışarak fikir yürütme, bellek
oyunları, kağıt oyunları, bulmaca, sudoku çözme gibi evde yapılabilecek
aktiviteler. Olanak varsa yeni bir dil veya müzik aleti çalmayı öğrenme, yeni
hobiler edinme, değişik gruplara katılarak gezi ya da sohbet. Son çalışmalar,
boş zamanı değerlendirme faaliyetleri içinde, zihinsel, bedensel ve sosyal
aktivitelerin birlikte olmasının en etkili yol olduğunu göstermektedir.
3- Sağlıklı beslenme
Meyve ve sebze, sağlıklı yağlardan (balık, zeytinyağı,
ceviz, badem gibi ) ve tam tahıldan zengin diyet; damar yapısını sağlıklı ve
temiz tutarak beyni farklı hasarlanmalardan korumaktadır. Yapılan bir çalışmada
Akdeniz usulü beslenmeye ağırlık verenlerin MR larında beyin dokusunun daha iyi
korunduğu gösterilmiştir.
4- İyi Bir Gece Uykusu
Belleğe atılan bilgilerin yerleşmesi ve bütünleşmesi için
iyi bir gece uykusu şarttır. Çalışmalar 6-8 saat arası gece uykusunun ideal
olduğunu göstermiştir. Ama uyku kalitesi de en az süre kadar önemlidir.
İyi Bir Uyku İçin Neler Yapmalı?
Belli saatlerde yatıp kalkmayı sağlamaya çalışmak, gün
içinde olabildiğince uyumamak, yatmaya yakın egzersiz yapmamak, öğleden
sonradan itibaren kafein (kahve, çay)gibi uyarıcılardan uzak durmak,
olabildiğince uyku ilaçlarından uzak durmak.
5- Sigara
Çalışmalar, sigara içenlerin yüzleri ve isimleri içmeyenler
kadar iyi hatırlamadığını göstermiştir. Sigara direkt olarak belleği mi
etkiliyor yoksa beyin sağlığını olumsuz etkileyen (akciğer hastalıkları, yüksek
tansiyon, felç gibi) hastalıklar nedeniyle mi bilinmiyor.
6- Vitaminler
Uzun yıllar, Vitamin C,E ve betakaroten gibi
anti-oksidanlanların (serbest radikal adı verilir ve sağlıklı hücrelere hasar
veren bazı maddeleri yok ederler)beynin sağlıklı kalmasına yardımcı oldukları
ve belleği güçlendirdikleri düşünüldü. Son bulgular ise çelişkili.
Anti-oksidanların yaşa bağlı unutkanlığa olumlu etkisinin olabileceği ancak
Alzheimer hastalığı üzerine etkisinin olmadığı düşünülmektedir. Bu nedenle eğer
altta yatan başka bir hastalık ve ilaç kullanımı yoksa (kanamaya yatkınlık ve
karaciğer hastalığı gibi…) bu vitaminlerin kullanımı düşünülebilir.
7- Stresin Etkisi
Bilim insanları uzun süreli stresin beyin üzerinde kalıcı
etkisinin olduğunu ve fonksiyon kaybı yaptığını buldular.İnsan beyninde vücudun
strese nasıl yanıt vereceğini belirleyen bir bölüm vardır.Örneğin bu bölüm
vücut için stresli bir durum saptarsa, kortisol ( kortizon öncüsü) salgılanarak
vücut “savaş ya da kaç” cevabına hazır hale getirilir.
Uzun süreli stres ve kortizol salınımı, korku merkezi
(amygdala) ile öğrenme- bellek merkezi (hipokampus) arasında ki bağlantıyı
normal dışı arttırarak, bellek ve öğrenmeyi olumsuz etkiler,ayrıca,beynin ön
bölümünde (prefrontal korteks – konsantrasyon, karar verme, yargılama,
neden-sonuç ilişkisini kurabilme, sosyal davranışlardan sorumlu bölge)
küçülmeye neden olur.
BU YAZILAR DA BİR ÇOK SORUNUZU YANITLAYACAKTIR!
50 Yaşından Sonra Bırakmanız Gereken 10 Şey50 Yaşından Sonra Kullanması Yasak Sözler
50’den Sonra, Sağlıklı ve Mutlu Olmanın 11 Sırrı
Unutkanlığı giderecek 20 Kolay Egzersiz
Daha Sağlıklı ve Uzun Yaşamak İçin 11 Bilimsel Bilgi
Yaş Alırken Zinde ve Aktif Olmanın 8 Adımı
Kadınlar İçin Yaşlanmayı Yavaşlatan 16 Öneri
5 Egzersiz ve 10 Dakika ile Bir Ayda 8 İnanılmaz Sonuç!
Diz Ağrılarınız için Yapmanız ve Yapmamanız Gereken 4’er Şey
Baş Ağrısını Yok Eden Doğru Nefes Teknikleri
Yeşil Çay mı Siyah Çay mı?
Beynimize Zarar veren 13 Tehlikeli Alışkanlığımız
