“Çay, keyifli bir içecek olmasının yanında sağlık yararları nedeniyle de
ilgi çeken bir içecek.
Ünlü bir yazara göre, “sizi rahatlatıp keyiflendiren, lezzetli, ucuz ve
kalorisiz süper bir besin arıyorsanız ve ayrıca o besinin tansiyonunuzu
düşürmesini, damarlarınızı korumasını, kalp sağlığınızı destekleyip güneşin
cildinize verdiği hasarı onarmasını, hatta sizi kanser, osteoporoz, felç ve
kalp krizi risklerinden korumasını, katarakt ve diş çürümesi risklerinizi
azaltıp alerji eğiliminizi dizginlemesini istiyorsanız, çay içmelisiniz”.
(*)
Biz “çaysever” bir milletiz. İyi ki de öyleyiz. Çayı güzel demler, çay keyfini
pek severiz. Yakın zamana kadar yalnızca siyah çayı bilirdik. Son yıllarda
yeşil çay da gündemimize girdi.
Yeşil çayın siyah çaydan çok daha sağlıklı olduğu düşüncesiyle siyah çayı terk
edenlerimiz bile oldu! Ama genelde millet olarak yeşil çayın tadını pek
sevemedik. Haksız da sayılmayız! Yeşil çay içenlerin çoğu onu “sağlığıma iyi
gelsin” diye “şifa niyetine” içiyor.
Peki, bu bilgi ne kadar doğru? Yeşil çay ile siyah çay arasında zannedildiği
kadar önemli bir sağlık farkı var mı?
ARADA CİDDİ BİR FARK YOK
Yakın zamana kadar ben de yeşil çayın siyah çaya sağlık bakımından ciddi
ölçüde fark attığını düşünüyordum. Bazı uzmanlar bu düşüncenin doğru
olmadığını, “sağlık yararı” bakımından iki çay arasında ciddi bir fark
bulunmadığını söylüyor.
Onlara göre, çayın içinde yüzlerce doğal kimyasal var. Üzerinde en çok
durulanlar “polifenol” yapısında olanlar. Bunlara kısaca “flavonoid”
deniyor.
Çaydaki en güçlü polifenol, kateşin olarak da bilinen “epigallokateşingallat”
(EGCG) isimli madde. Bu maddenin çok güçlü bir antioksidan olduğu
biliniyor.
Bir çalışma, EGCG’nin C vitamininden 20 kat daha güçlü bir antioksidan
olduğunu ortaya çıkardı.
SİYAH ÇAY DAHA LEZZETLİ!
Bir fincan demlenmiş siyah çayda yaklaşık 268 mg ve bir fincan yeşil çayda
yaklaşık 316 mg flavonoid var. Yani içindeki doğal mucizeyi dikkate
aldığımızda ikisi arasında çok ciddi bir fark olduğunu söylemek güç. Çayın
yeşili de, siyahı da faydalı.
Eğer siyah çayın özellikle de değişik lezzetlerle güçlendirilmiş olanların ve
semaver çayının tadı içim ve keyfi dikkate alındığında ben kendi payıma -o pek
de hoş olmayan tadını da dikkate alarak- yeşil çay konusundaki ısrarımdan
vazgeçtim.
Bazen bir-iki bardak yeşil çay da içiyorum ama genelde tercihimi siyah çaydan
yana kullanıyorum.
(*) SÜPER BESİNLER/Dr. Steven Pratt/Klan Yayınları…
Farkın nedeni...
İster yeşil ister siyah çay için, bütün çaylar aynı bitkiden elde ediliyor.
Bitkinin adı Camellia sinensis.
Aradaki fark, toplandıktan sonra yapraklara uygulanan işlemlerden
kaynaklanıyor.
Yeşil çaya ciddi bir işlem yapılmıyor. Kurutulup tüketime sunuluyor.
Siyah çaya gelince: Çay yaprakları toplandıktan sonra önce fermente ediliyor,
daha sonra da karartılıp lezzetleri keskinleştiriliyor.
İşte bu fermantasyon işlemi sağlığa yararlı EGCG’nin bir miktar azalmasına yol
açıyor.
İçindeki flavonoidler belki bir miktar azalıyor ama fermantasyon işlemi siyah
çayı daha keyifli bir içecek haline getiriyor.
Çayda kafein var mı?
Çayda da bir miktar kafein var ama sağlığa zarar verecek boyutlarda değil.
Siyah çayda yeşil çaydan biraz daha fazla kafein bulunuyor. Bir fincan siyah
çay 40, yeşil çay 20 mg civarında kafein içeriyor.
Bu nedenle “dekafeine çay” yani “kafeinsiz çay” içmenin bir anlamı yok, çay
içenlerde kafeinin yan etkileri zaten pek görülmüyor.
Eğer uykunuzun kaçacağından korkuyorsanız, çayı sabah erken saatlerde için ve
kafein içeriği daha düşük olan yeşil çayı tercih edin. (*)
Egzersizden önce için
Sabah egzersiz yapmadan içilen bir fincan yeşil ya da siyah çayın yaklaşık 30
dakika içinde kandaki flavonoid antioksidan seviyesini artırdığı ve bu durumun
hücreleri egzersiz sırasında üretilen serbest radikallere karşı koruduğu
söyleniyor. Bence faydalanılması gereken güzel bir bilgi. (*)
Ballı limonlu çay daha faydalı
Çaydaki polifenollerden daha çok yararlanmak istiyorsanız onu tatlandırmak
için şeker yerine polifenol zengini bal ekleyin ve bir-iki ince dilim limon
ilave edin. Ayrıca uzun süre demlemekten ve çok sıcak içmekten kaçının.”