Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Serpil Salman kilo vermeyi zorlaştıran hormonal sorunları anlatıyor...
İnsülin direnci: İnsülin
kandaki şekerin hücre içine geçişini sağlar. Bu mekanizmada bir sorun varsa,
daha fazla insülin salgılanarak kan şekeri ayarlanmaya çalışılır. Bu durumda
insülinin yağ metabolizması ile ilgili görevleri abartılı bir şekilde yerine
getirilir, karın bölgesinde yağlanma ve kilo artışı görülür. İnsülin direnci
olan kişilerin açlığa tahammülü azalır, kolay kilo alıp zor verirler.
Hipotiroidi (Tiroid
hormon azlığı): Tiroid hormon düzeyinin azalması kiloya meyil
yaratabilir. Çünkü hem metabolizma yavaşlar hem de vücutta su tutulur. Ancak
hipotiroid belirgin şişmanlığın ana sebebi değil, mevcut sorunu artıran bir
faktör olarak karşımıza çıkar. Aşırı miktarda tiroid hormonu kullanarak kilo
vermeye çalışmak kalp ritminde düzensizlik, kemik erimesi gibi oldukça ciddi sorunlara
yol açabilir, tercih edilmemelidir.
Menopoz: Vücut
yağ dağılımında cinsiyet hormonları da önemlidir. Kadınlarda menopozla birlikte
östrojen azalır, bu durum vücuttaki yağın karın bölgesinde yerleşmesine neden
olur.
Cushing sendromu: Kortizol
hormonunun aşırı salındığı bir tümör nedeni ile oluşan, karın bölgesinde
yağlanma, kol ve bacaklarda incelme gibi birçok belirtinin olduğu nadir bir
şişmanlık nedenidir.
Kortizol: İlaç
olarak verilen kortizon da vücutta kortizole dönüşerek benzer etki yapabilir.
Kortizol vücutta stresle salınan bir hormondur, ama stresin kilo artışına neden
olabileceği tartışmalı bir konudur.
Büyüme hormonu: Vücut
yağ oranı ve yağ dağılımını belirleyen hormondur. Şişmanlarda büyüme hormonu
nispeten düşüktür ama hastalık derecesinde eksikliği yoksa büyüme hormonu
tedavi olarak önerilmemelidir.
Hangi Hormon Hastalığında Nasıl Beslenmek Gerek?
Farklı hormon hastalıklarında beslenmede nelere özen
gösterilmesi gerektiğini Liv Hospital Diyet ve Beslenme Uzmanı Şükran Yıldız şunları
söylüyor:
İnsülin direnci: Basit
şeker (çay şekeri) içeren tüm gıdalar, hazır meyve suyu, işlenmiş yiyecekler,
beyaz unla yapılan hamur işleri, hazır gıdalar tüketilmemeli. Tereyağı yerine
zeytinyağı, kızartma yerine haşlanmış sebze tercih edilmelidir.
Hipotiroid: İlaç
tedavisinin yanı sıra bol su ve lif tüketimiyle metabolizmanızı daha çok
çalıştırabilir, daha fazla enerji harcanmasını sağlayabilirsiniz. Ara öğünlerde
tüketilen proteinli besinler (yoğurt, ayran, süt) metabolizmayı hızlandırır.
Kortizol hormonunun
fazla salgılanması: Kortizol hormonlarının fazla salgılanması
durumunda tuz ve şeker kısıtlanmalıdır. Yeşil yapraklı sebzeler,
kurubaklagiller, somon, yoğurt, muz, mantar gibi potasyumdan zengin besinler
tüketilmelidir.
Cinsiyet hormonları: Diyetteki
doymuş yağlar azaltılmalıdır. Sağlıklı doymamış yağlar içeren fındık, badem,
ceviz tüketimi sağlanmalıdır. Sebze, meyve ve tam tahıllar gibi lifli
besinlerin tüketimi arttırılmalıdır. Alkol tüketimi azaltılmalıdır.
Büyüme hormonu
fazlalığı: Öğün atlanmamalıdır. Süt içme alışkanlığı edinilmelidir.
Kalsiyum yönünden zengin süt, peynir, yoğurt tüketimine özen gösterilmelidir.
Bol miktarda sebze-meyve ile günde en az 8-10 bardak sıvı tüketilmelidir.