Ana içeriğe atla
Uzun Ve Sağlıklı Bir Hayatın 40 Maddelik Anayasası
Bu
anayasayı Sevgili hocamız Prof. Dr. Osman Müftüoğlu hazırlamış… Bize düşen
okumak ve uygulamak… Buyurun size sağlıklı ve uzun bir ömrün olmazsa olmaz 40 şartı.
Az ve öz yiyin
Sağlıklı
beslenmek bu işin olmazsa olmazlarından. Ne ki 50’li yaşların sonrasında önemi
azalıyor, yaş ilerledikçe can boğazdan gelmiyor, aktif bir hayatı olan yarışı
kazanıyor. Özetle orta yaş çizgisine girdikten sonra az yiyen çok yiyenden daha
sağlıklı ve daha uzun bir ömür sürüyor.
Öğün sayısını azaltın
Bana
sorarsanız, 50’li yaşlardan sonra öğün sayısını azaltmak da önemli bir ayrıntı.
Fırsat buldukça kendinize 14-15 saatlik öğün aralıkları yaratın. Geriye kalan
süreyiyse iki ana ve bir küçük ara öğüne bölmeye gayret edin. Beslenmeyle
ilgili mühim bir nokta da çiğneme hızınız. Hızlı yemek yiyenlerde hayatın tadı
tuzu kaçmaya, ömür kısalmaya başlıyor.
Evlenin
Evlenmenin
sağlıklı ve uzun bir ömre katkı yapabileceğini gösteren çalışmalar var. Mutlu bir
evliliği olan çiftlerin bekârlara göre dört yıl daha uzun yaşadıkları
gösterilmiş. Âşık olmanın da bazı sağlık faydaları bildirilmiş ama ömür uzatıcı
etkisine dair net bir bilgi yok!
Geleneksel, doğal ve tam gıdalar yiyin
Geleneklere
uygun beslenmek de mühim bir ayrıntı. Bu, genetiğe de uygun beslenmek demek.
‘Basit beslenme’ kuralına uymanız da önemli. Anlamı şu: Meyvelerin salatasını
değil, tek bir meyveyi yiyin. Çok sayıda farklı yiyeceği karıştırıp midenizi
çöp torbası haline getirmeyin. Paketlenmiş değil, doğal ve tam gıdaları tercih
edin.
Mucize meyveleri ihmal etmeyin
En
başa nar ve üzüm yerleşmeli. Ardına siyah eriği, böğürtleni, yabanmersinini
eklemeli. Listede turunçgillere, muza, karpuza, elmaya ve zeytine de yer
verilmeli.
50’nizden sonra otobur olun
Etoburların
yani hayvansal proteinlere düşkün olanların (ve bu yanlışı 50’li yaşlardan
sonra da ısrarla sürdürenlerin) yaşlılıklarında dejeneratif hastalıklara (şeker
hastalığı, hipertansiyon, bunama, parkinson, artritler) ve kanserlere yakalanma
ihtimalleri daha fazla. Ama bence sadece uzun bir yaşam uğruna et ve süt
ürünlerinden tamamen vazgeçmeniz gerekmez. Miktarlarını sınırlamanız yeterli.
Şeker, un ve tuzu azaltın
Şekerin
açık, beyaz unun da örtülü birer zehir olduklarından artık kimsenin şüphesi
kalmadı. Ayrıca tuzlanmış füme besinlerin bazı böbrek hastalıkları ve kanserle
ilişkili olabileceğini gösteren kanıtlar var.
Bir evcil hayvanınız olsun
Evcil
bir hayvana, özellikle de bir köpeğe sahip olmanın sakinleştirici, huzur verici
ve kan basıncını dengeleyici etkileri olduğu saptanmış. Her gün köpeğiyle
yürüyüş yapanların daha fazla yaşama şansı var.
Renklileri tercih edin
Bol
sebze ve ölçülü meyve yemek de sağlıklı ve uzun bir ömrün vazgeçilmezleri.
Sebze ve meyve tercihinde en doğru yol, bir tür gökkuşağı oluşturmak, yani
kırmızı, mor, siyah, yeşil, sarı ve diğer çılgın renklerin oluşturduğu bir renk
koalisyonunu tercih etmek.
Probiyotik gücünüzü artırın
Bağırsaklarınızda
ne kadar fazla probiyotik güç varsa bağışıklığınız o kadar güçlü, alerjilere
direnciniz o kadar fazla, kansere karşı savunmanız o kadar sağlam, kolesterol,
şeker, kilo dengeniz o kadar yerindedir. Doğal yoğurt, peynir, ayran, kefir,
boza, tarhana, turşu, sirke, şalgam vb. mayalı gıdaları tercih edin.
Vicdanlı olun!
Yaşlanma
yolculuğuna borçsuz harçsız biri olarak başlamak bir uzun ömür faktörü. Ama
‘vicdanı kabarık’ olmak, ‘cüzdanı kabarık’ olmaktan çok daha mühim. Howard
Friedman ve Leslie Martin çok satan kitaplarında şu kanaate vardılar: Vicdanlı
biri olmak iyi, güzel, sağlıklı ve uzun bir ömrün en etkili
belirleyicisi.
Yumurtasız olmaz
Yumurta
bir aklandı, pir aklandı! Çünkü her gün bir yumurta yemek, bedeninize her gün
bol miktarda değerli proteini, faydalı yağı kazandırmanız anlamına geliyor.
Uzun ömrün garantilerinden.
Domates ve zeytinyağını ihmal etmeyin
Tereyağı
yağların kralı ama siz yine de kraliçeliği yani birinciliği zeytinyağına verin
ve günlük yağ ihtiyacınızın üçte ikisini zeytinyağı, üçte birini de tereyağıyla
karşılamaya gayret edin. Domates müthiş bir likopen, posa ve potasyum deposu.
Özellikle pişince çılgın bir yaşlanma freni haline geliveriyor. Ketçap hariç
her türlü domates ürününü bol ve sık yiyin.
Baharatı unutmayın
Baharat
yeni bin yılın sağlık trendi. Dereotu, kekik, fesleğen, anason, zencefil,
rezene, tarçın, biberiye, Her türlüsü, çeşidi, formatı marifetli mi marifetli.
Kullanan herkese, her yaşta şifa ve uzun ömür garantisi veriyor. Birinci sıraya
zerdeçalı yazın. Hemen arkasına tarçını, zencefili, karabiberi ekleyin. Listeyi
kekiksiz, nanesiz bırakmamaya da dikkat edin.
Basit beslenin
Bilin
ki besin zinciri uzadıkça ömürler kısalıyor. Mesela yediğiniz balık ne kadar
iri ve yaşlıysa içinde ağır metaller, toksinler, zararlı kimyasallar ve
kanserojenlerin bulunma olasılığı maksimuma varıyor.
Gülümsemeyi bilmiyorsanız dükkân açmayın
Gülmeyi
ve gülümsemeyi unutmak yeni hayatın en mühim kaybı, en kötü ayıbı. Kahkaha ve
neşenin bağışıklığa, kanser savunmasına, kan basıncı dengesine, bellek gücüne
faydaları kanıtlanalı bir asır oldu.
Cinsel yaşama dikkat edin
Cinsel
etkinliğin 50 yaşından sonra da sürdürülmesi stresle, uykusuzluk ve yorgunlukla
mücadeleyi kolaylaştıran bir faktör.
Zor giden ilişkileri detokslayın
Size
zor gelip yük olmaya başlayan, keyfinizi kaçırıp gerginlik yükleyen, olumsuz
duygularınızı artıran, kötümser, kaygılı, endişeli, öfkeli, problemli, kıskanç
insanlardan uzak durun.
Şarkı söyleyin
“Şarkı
söylemek lazım” diyen Sezen Aksu kesinlikle haklı. Haklı çünkü Harvard ve Yale
üniversiteleri tarafından yürütülen bir çalışmaya bakılırsa her gün vitamin
almaktan daha etkili bir sağlık sigortası.
Anı yaşayın
Kaygı
ve pişmanlık ömür törpüsü. Geçmişe takılıp kalmak pişmanlığı, geleceği düşünüp
durmaksa kaygı ve endişeyi davet ediyor. Çözüm, yaşadığınız anı, günü, ortamı
içinize sindirmekten geçiyor.
Maneviyatınızı güçlendirin
Sağlıklı
ve uzun bir ömür sürenlerin çoğu inanç dünyaları zengin, manevi güçleri sağlam
kişiler.
Maneviyatınızı güçlendirin
Sağlıklı
ve uzun bir ömür sürenlerin çoğu inanç dünyaları zengin, manevi güçleri sağlam
kişiler.
Eğlenceden kopmayın
Müziğin
bırakın sağlığı korumayı, tedavi edici gücü bile var. Müzikle tedavi geleneksel
tıbbın ayrılmaz bir parçası. Dinlenmek, tatil yapmayı bilmek de mühim bir
sağlık ve uzun ömür desteği.
Yürüyün
Hipokrat
binlerce yıl önce Kos (İstanköy) Adası’nda ‘yürüyenlerin eşeğe binenlerden daha
uzun yaşadığı’ bilgisine yer vermiş. Yürümek sadece kaslara, kemiklere değil;
damarlara, başta kalp ve beyin olmak üzere organlarımıza da uzun bir hayat vaat
ediyor. Yüzmenin, dans etmenin, bisiklete binmenin, kayak, golf ve tenisin de
ömür uzatıcı etkileri var.
Yavaşlayın
Ruh
sağlığınız söz konusu olduğunda ruhen yavaşlamanız da önemli bir nokta.
Bedeniniz siz hızlandıkça keyiflenir. Yaşlı ve olgun ruhlarsa siz yavaşladıkça
dinginleşip huzur bulur. Hayatı ıskalamamak istiyorsanız biraz yavaşlayın. Bir
koltukta üç değil, bir karpuz taşıyın.
Kaygısız olun!
Hıncal
Uluç geçenlerde köşesinde arkadaşı Ertekin Bey’den bahsederken 90’lı yaşlara
sağlıkla ulaşmasındaki en önemli faktörün kaygısızlığı ve tasasızlığı olduğunu
yazdı. Kesinlikle haklı. Gamdan, kederden uzak bir yaşam daha az stres,
depresyon, hipertansiyon ve diyabet riski demek.
Düşünmeye zaman ayırın
Düşünmek
ve yeni bilgiler üretmek önemli birer beyin desteği. Üreten ve çalışan bir
beyni olanlar da daha uzun ayakta ve hayatta kalma şansına sahip.
Sağlık kontrollerinizi ihmal etmeyin
Oluşabilecek
aksaklıkları vaktinde yakalayıp tedavi etmek ve muhtemel sorunları önceden
tahmin edip önlemek gerekiyor.
İyimser biri olun
Mayo
Clinic (ABD) tarafından yapılan bir çalışmada iyimserlerin kötümserlerden 12
yıl fazla yaşadıkları saptanmış. Karamsarlık en çok bağışıklık sistemini
etkiliyor, kanserlere ve mikrobik hastalıklara davetiye çıkarıyor.
Güneşten istifade edin
Tıpkı
ateş için olduğu gibi: Gerekli D vitaminini alabilmek için güneşe de
‘üşümeyecek kadar yakın, yanmayacak kadar uzak’ durun.
İnsülin direncinden korunun
Yeni
binyılın ölümcül hastalıkları veba, çiçek, sıtma değil. Yeni tehdit insülin
direnci ve yol açtığı hastalıklar, yani şeker hastalığı, damar sertliği,
hipertansiyon ve felçler. Beslenmenizden şeker ve unu, hayatınızdan
hareketsizlik ve tembelliği çıkarırsanız sorunun yarısını çözdüğünüz kesindir.
Hafif kilo artışlarından korkmayın
Eğer
fit ve formda biriyseniz azıcık yağlı da olsanız uzun ve sağlıklı bir ömür
bakımından yine de avantajlı sayılırsınız.
Kabuklu yemiş ve tohumlardan vazgeçmeyin
Her
gün makul miktarda (ortalama 30 gram) fındık, ceviz, badem, yerfıstığı,
antepfıstığı, ayçiçeği, kabak çekirdeği, susam tüketmenin sağlığa yararları
tartışılmaz.
Çayı tercih edin
Yeşil
ve siyah çay birer sağlık pınarı. İçlerindeki epigallokateşinler sayesinde bizi
kronik hastalıklardan korudukları gibi yaşlanma karşıtı çok özel bazı
yeteneklere de sahipler.
Diş bakımını ciddiye alın
Dişeti
hastalıkları ve çürük dişler ömrü kısaltan hastalıklarla (kalp ve şeker
hastalığı, damar sertliği) birebir bağlantılı.
Sağlam bir aileniz olsun
Güçlü
ve sağlam bir aileniz olmalı ama sadece sağlam bir ailenizin olması da yetmez.
Ek olarak güçlü, güvenli, keyifli dostluklarınız ve komşuluklarınız da olmalı.
Kitap okuyun!
Bu
bilgiye özellikle dikkat: Düzenli kitap okuyan ve bu alışkanlığını 50 yaştan
sonra da sürdürenlerin bonus birkaç yıl daha yakalama şansı daha fazla. Kitap
okumanın kişiyi sakinleştirdiği, olumsuz duygulardan uzaklaştırarak adeta
‘meditasyon’ formatına yerleştirdiği düşünülüyor.
Kilonuzu değil bel çevrenizi izleyin
Ömrü
kısaltan ve hasta eden yağlar bacak ve kalçalarda değil, karın içinde,
organların çevresinde biriken yağlar. Tartınızı değil bel çevrenizi dikkatle
izleyin. Kadınsanız 88-90, erkekseniz 98-100 santimden fazlasına izin vermeyin.
Genetik mirasınızı öğrenin
Ailenizde
hangi genetik hastalıkların daha sık görüldüğünü bilirseniz yaşam tarzınızı ona
göre düzenleme şansı yakalarsınız.
Toksik maddeler ve radyasyondan kaçının
Özellikle
sigara ve alkolden uzak durun.
Zengin ve/veya ünlü biri olun
Bu
sonuncusu şaka gibi gelecek ama araştırmalar borcu bulunmayan, geleceğe yönelik
ekonomik endişeleri kalmayanların sağlıklı ve uzun bir ömür sürme şanslarının
daha fazla olduğunu gösteriyor. Ünlü olmaya gelince… Bir çalışmada Nobel ödülü
kazananların yaşam süreleri beklenenden daha uzun bulunmuş. Ayrıca çoğu ünlü de
(politikacı, bilim insanı, sporcu, ressam, oyuncu, vb.) ülkelerinin
ortalamasının üzerinde bir hayat sürmüş.