Yatmadan önce ne kadar yorulursam, o kadar kolay uyurum…
Gece uyuyamadım, uykumu alabilmem için gündüz uyumam şart… Gece geç yatarsam
sabah geç kalkmalıyım… Toplum arasında sıkça konuşulan ve doğru olduğu sanılan
bu bilgiler nedeniyle yapılan hataların sonuçları ağır olabiliyor; örneğin her
100 kişiden 20’sinde görülen uykusuzluk probleminin gelişmesi gibi!
Peki ama uyku ile ilgili doğru
olduğunu düşündüğümüz hatalı bilgiler neler? Nöroloji Uzmanı Prof. Dr.
Murat Aksu, toplumda yıllardır kulaktan kulağa yayılan ve doğru sanılan
yanlış bilgileri anlattı, önemli önerilerde bulundu. İşte o öneriler:
Yanlış: Sağlıklı uyku en az 8 saat olmalı
Doğrusu: Toplumda en çok inanılan hatalı bilgilerden
biri, sağlıklı uykunun en az 8 saat olması gerektiği. Sanılanın aksine,
sağlıklı uyku süresi kişiden kişiye değişiyor. Bu süre genlerimizde
belirlenmiştir. Bu süreyi değiştirmemiz çok mümkün değil. Bununla birlikte,
eğer gece uykusu sağlıksızsa, örneğin sık bölünüyorsa, kuşkusuz yatakta
geçirilen toplam süre uzayacaktır. Bu da bir uyku bozukluğunun belirtisidir.
Yanlış: “Akşam içeceğim bir fincan kahve uykumu bozmaz”
Doğrusu: Kahve ve çayda bulunan maddeler uykuyu
başlatan beyin hücrelerinde olumsuz etki oluşturuyor ve uykuya geçişimizi
zorlaştırıyor. Bu durum kişisel farklılık gösterse de genel olarak, kahve, çay,
enerji içecekleri ve kafein içeren diğer maddelerin uykuyu bozan etkileri 6
saate kadar uzayabiliyor. Yani öğleden sonra içilen koyu kahve veya çay, gece
uykuya dalmayı zorlaştırabiliyor.
Yanlış: Az uyumak daha iyidir
Doğrusu: Az uyumak, beynimizin sadece uykuda
yapabildiği bazı işlevleri gerçekleştirmesini engelliyor. Örneğin bazı öğrenme
ve bellek fonksiyonları için uyku şart. Az uyumak bu bellek işlevlerinin yerine
getirilmesini önlüyor. Bunun sonucunda da daha zor öğrenir ve kavrar hale
geliniyor. Yine bunun gibi bazı metabolik faaliyetlerin ve iştah düzenlemesinin
sağlanması için de sağlıklı bir uyku-uyanıklık döngüsü çok önemli. İşte tam da
bu nedenle yetersiz uyumak kilo alımıyla sonuçlanıyor.
Yanlış: Uyku Apne Sendromu aşırı kilolu kişilerin hastalığıdır
Doğrusu: Toplumdaki yaygın inanışın aksine uyku apne
sendromunun aslında her yaşta ve her kiloda görülebilir. İlerlemiş uyku apne
sendromunda hastalar çoğunlukla kilolu oluyor ama bu hastalığın bir sonucudur.
Yani kilolu oldukları için hasta değillerdir; aksine hasta oldukları için kilo
almış oluyorlar.
Yanlış: Her uyku hastalığının tanısı için uyku testi şart
Doğrusu: Uyku testi de denilen polisomnografi uyku
hastalıklarının tanısında en sık kullanılan bir laboratuvar yöntemi. Ancak bu
test, her uyku hastalığının tanısı için şart değil. Uyku hastalıklarının
tanısı, tüm diğer hastalıklarda olduğu gibi hastanın şikayetlerinin
anlaşılması, muayene edilmesi ve gerekli durumlarda uyku testi ile diğer
laboratuvar tetkiklerinin yapılmasıyla konuyor. Yani uyku testi, önemli bir
tanı yöntemidir ama her uyku hastalığının tanısı için gerekli bir test
değildir.
Yanlış: Gece uyuyamadığım için gündüz uyumalıyım
Doğrusu: Bu kesinlikle yanlış bir bilgi. Aslında insan
beyni gece uyku, gündüz uyanıklık için hazırdır. Gece uyuyamayan bir kişinin,
gündüz uyuması bir sonraki geceyi yine uykulu geçirmesine neden oluyor.
Yanlış: Gece geç yatarsam sabah geç kalkmalıyım
Doğrusu: Sağlıklı uyku için en önemli şartlardan biri,
kalkma saatini mümkün olduğunca sabitlemek. Dolayısıyla gece kaçta yatılırsa
yatılsın sabah aynı saatte kalkmalı. Hatta hafta sonu-hafta içi, iş günü-tatil
günü fark etmeksizin sabahları aynı saatte yataktan kalkmak, sonraki gece,
uykunun sağlıklı olması için en önemli kuralı oluşturuyor.
Yanlış: Yatmadan önce ne kadar yorulursam, o kadar kolay uyurum
Doğrusu: Sanılanın aksine yatağa ne kadar yorgun
girersek uykuya dalmamız o kadar zorlaşıyor. Bu nedenle, yatma saatinden birkaç
saat öncesine kadar olan dönemde, ağır fiziksel aktivite gerektiren işleri
yapmamalı, bu saatlerde spordan ve diğer fiziksel aktivitelerden uzak durmalı.
Yatağa dinlenmiş olarak girmek uykuya dalmayı kolaylaştıracaktır.
Yanlış: Yatakta kitap okumak, televizyon seyretmek uykuya dalmayı kolaylaştırır
Doğrusu: Yatakta kitap okumak, televizyon seyretmek,
telefon veya bilgisayarda zaman geçirmek sanılanın tam aksine uykuya dalmayı
zorlaştırıyor. Bu tür aktiviteleri, yatak dışında, hatta mümkünse başka bir
odada gerçekleştirmek ve yatağı uyku için kullanmak gerekiyor. Aslında bunun
tam tersi de geçerli. Yani yatak dışında uyumak, uyuklamak da sağlıklı uykuyu
bozan bir faktör.